چرخه زندگی کلونی مورچه ها

چرخه زندگی در یک کلونی مورچه، با یک ملکه کوچک آغاز می شود. اگر این ملکه در جفت گیری و یافتن محل لانه سازی موفق شود، مادر میلیون ها مورچه خواهد شد. اما چرخه زندگی یک کلونی مورچه، چگونه است؟

” چرخه هر کلونی با جفت گیری ملکه، آغاز می شود و با تولید مثل پی در پی او طی سالیان، ادامه می یابد. پس از این که جمعیت کلونی به بیشترین حد خود رسید؛ مورچه های مولد متولد می شوند، تا ساخت کلونی های جدید را آغاز کنند. “

حتی با وجود میلیون ها مورچه ای که در طبیعت زندگی می کنند، ساختن یک کلونی اصلا کار آسانی نیست.

در ابتدای کار تولید یک کلونی جدید، رقابت حرف اول را می زند. اصلی ترین بخش رقابت برای بقا، در این مرحله به عهده مورچه ملکه است. همیشه این احتمال وجود دارد که، از بین تخم هایی که یک ملکه می گذارد، صدها یا هزاران تخم مرده به دنیا بیایند. حتی ممکن است تخم های سالم نیز توسط شکارچیان یا مورچه های دیگر خورده شوند، یا در اثر گرما از بین بروند. همچنین ممکن است این تخم ها، در آب غرق شوند و یا دیگر اتفاق ها سبب از بین رفتن آن ها شود. پس ملکه باید مناسبترین مکان را برای ساختن کلونی انتخاب کند.

پس از یافتن مکانی مناسب، ملکه شروع به کندن لانه خود می کند تا تخم هایش را دور از دسترس شکارچیان و رقابت های خطرناک، نگهداری کند و به امید روزهای حاکمیت خود در آینده، آن ها را به ثمر برساند.

چرخه کلونی:

چرخه زندگی مورچه ها از مراحل مختلفی تشکیل یافته است که عبارتند از:

1. مرحله تخم
2. مرحله لارو
3. مرحله بلوغ

کلونی های مورچه ها نیز به عنوان مجموعه هایی پویا از چندین مرحله

• تاسیس
• رشد
• پایدار شدن
• گسترش کلونی

تشکیل یافته اند که در ادامه هر یک از مراحل را مختصراً بررسی خواهیم نمود.

۱ .مرحله تاسیس کلونی:

اولین مرحله هر کلونی، مرحله تاسیس کلونی است.
این مرحله خود از مراحل جفت یابی و انتخاب محل مناسب برای کلونی تشکیل می شود.

۲. مرحله رشد کلونی:

در مرحله دوم، بیشترین تمرکز به روی رشد کلونی است، که از طریق گسترش لانه، افزایش تعداد کارگران و تسخیر منطقه های بیشتر انجام می شود.

۳. مرحله پایدار شدن کلونی:

در این مرحله، در کلونی هایی که چندین ملکه دارند، نبرد بین ملکه ها آغاز می شود.
این نبرد تا باقی ماندن یک ملکه ادامه می یابد. با این کار نظم در کلونی حاکم می شود.

۴. مرحله گسترش کلونی:

مرحله چهارم زمانی است که دیگر کلونی قوی و پایدار شده و شرایط لازم برای تولد نوزادان مورچه دارای قابلیت تولید مثل، فراهم است. تولید مورچه های بالدار نر و ملکه ها، در این مرحله انجام می شود، تا برای ساخت لانه های جدید، کلونی را ترک کنند.

آیا مورچه های کارگر نیز می توانند تولید مثل کنند؟

در طول سال های زندگی کلونی، مورچه های کارگر به طور مکرر متولد می شوند تا منابع غذایی و رطوبت و دمای لانه را فراهم کنند. اکثر این مورچه ها، نابارور هستند و اگر به صورت اتفاقی نیز تخم بگذارند، تخم آن ها کوچک است و بارور نیست و به نوزاد مورچه تبدیل نخواهد شد. تنها ملکه ها می توانند تخم های سالم و بارور تولید کنند. تخم هایی که ملکه می گذارد، بزرگ تر از تخم هایی هستند که توسط  مورچه های کارگر تولید می شود. از تخم های ملکه به بهترین شکل نگهداری می شود تا رشد کنند و به کارگران یا مورچه های بارور جدید تبدیل شوند.

زمان تولید مثل در هر کلونی:

در نیمکره شمالی، دوره تولید مثل مورچه از اوایل بهار تا آخر تابستان ادامه دارد.

مورچه های فرمیک که در جنگل زندگی می کنند، گونه ای هستند که زودتر از سایر گونه ها در طول سال، عمل تولید مثل را می دهند. زمان تولید مثل این گونه از اوایل بهار تا تابستان است. پس از مورچه های فرمیک، زمان جفت گیری مورچه های نجار فرا می رسد. این مورچه ها از خرداد ماه تولید مثل خود را آغاز می کنند. در نهایت، گونه های لازیوس و میرمیکا، از تیر ماه تا شهریور قادر به تولید مثل هستند و برخی از مورچه ها، مانند گونه ایستما، پروازهای جفت یابی خود را تا مهر ماه، ادامه می دهند.

این که ملکه می تواند با چه تعداد مورچه نر جفت گیری کند، به گونه ملکه بستگی دارد. اما در هر صورت پس از انجام جفت گیری، ملک جست و جوی خود را برای یافتن بهترین محل ساخت کلونی، آغاز می کند.

 

انواع روش های تولید مثل و تشکیل کلونی مورچه

گونه های مختلف مورچه، از روش های متفاوت برای تولید مثل و کلونی سازی استفاده می کنند.

روش تولیدمثل در مورچه های جنگل های اروپایی:

چند گونه از مورچه هایی که در جنگل های اروپا زندگی می کنند، در مورد جفتگیری بسیار حساس و محافظ کارانه عمل می کنند. در این گونه ها، ملکه ها برای جفت گیری لانه را ترک نمی کنند بلکه، تنها بالای لانه های تپه ای شکل خود رفته و منتظر مورچه های نر می مانند. پس از جفت گیری، ملکه به اتاق مخصوص خود در لانه بازگشته و تخم گذاری می کند.

روش تولیدمثل در کلونی هایی با چند ملکه:

در گونه هایی که در یک کلونی چندین ملکه دارند، مورچه های کارگر به دنبال مکانی مناسب برای ساخت کلونی جدید می روند و پس از پیدا کردن این محل به لانه قبلی برگشته و ملکه و دیگر مورچه های کارگر را با خود به مکان مورد نظر می برند و کلونی جدید به این شکل ایجاد می شود.

تولید مثل به روش بکرزایی:

روش تولید مثل بعضی از گونه های مورچه، بکرزایی است.
در این گونه ها، ملکه اجازه ترک لانه برای جفت گیری را ندارد زیرا اصلاً جفت گیری برای تولید مثل اتفاق نمی افتد. در این کلونی این مورچه ها، جمعیت در زمان کم با سرعت بسیار بالایی رشد می کند. تنها بدی این روش تولید مثلی، احتمال تولد تخم های ناقص است.

<<>> ملکه به عنوان رهبر کلونی، وظیفه ای به غیر از تخم گذاری ندارد <<>>

اولین مرحله چرخه کلونی مورچه:

جفتگیری و ساخت کلونی مورچه اولیه

با وجود گونه هایی که کلونی های خود را با روش های ایمن می سازند، ملکه در بیشتر گونه ها به تنهایی برای ساخت کلونی جدید، لانه را ترک می کند. پس از جفت گیری و یافتن محل مناسب برای کلونی جدید، ملکه به کمک بال ها و پاهای خود شروع به حفاری می کند تا کلونی اولیه را تشکیل دهد.

تخمگذاری و مراقبت از تخم ها

هنگامی که اتاق های اولیه ساخته شد، ملکه مدت طولانی به تنهایی در آنجا زندگی می کند و پس از مدتی اولین تخم گذاری را انجام می دهد. در طول دوره رشد تخم ها، ملکه از ذرات عضلانی خرد شده بال هایش، به عنوان منبع غذایی برای تخم ها استفاده می کند. دلیل این که، تعداد تخم ها در کلونی اولیه کم است، این است که ملکه باید به تنهایی و بدون هیچ کمکی از آن ها نگهداری کند.

لاروها و تغذیه آن ها توسط ملکه

مورچه ها در مرحله لاروی بیشتر از سایر مراحل رشد خود، نیازمند مراقبت هستند.

لاروها برای رشد به مواد غذایی زیادی نیاز دارند و ملکه وظیفه تأمین پروتئین مورد نیاز آن ها را به عهده دارد. به این منظور، ملکه خود از باقی مانده ماهیچه های بال هایش تغذیه می کند و با انرژی حاصل، تخم های ناباروری می گذارد. این تخم ها رشد نمی کنند و فقط برای تغذیه لارو ها استفاده می شوند. مدت زمان لازم برای اتمام فرایند رشد نوزادان، بسته به گونه مورچه متفاوت است، به عنوان مثال دوره رشد مورچه های لازیوس ۸ تا ۱۰ هفته است. پس از این که لارو ها مراحل رشد خود را کامل کردند، به اولین مورچه های بالغ با نام “نانیتیک”، تبدیل می شوند. نانیتیک ها که اولین گروه کارگران هستند، از لانه بیرون می روند تا برای ملکه گرسنه، غذا جمع آوری کنند.

<<>> کارگران نسل اول پس از تولد، وظیفه محافظت از ملکه را به عهده می گیرند <<>>

زندگی مورچه ملکه پس از تولد اولین کارگر ها

هرچه تعداد مورچه های کارگر بیشتر باشد، قدرت کلونی هم بیشتر خواهد بود؛ اما ملکه در ابتدای تشکیل کلونی جدید، تنها توانایی مراقبت از تعداد محدودی تخم را دارد. بنابراین تصمیم گیری برای تولید نوزادان بیشتر و گسترش کلونی، به تخم گذاری های بعدی موکول می شود. پس از تولد اولین مورچه های کارگر، چه اتفاقی برای ملکه می افتد؟ از آن پس مورچه ملکه دیگر وظیفه تغذیه لارو ها و تمیز کردن لانه را انجام نمی دهد، و تنها به هدف اصلی خود که تولید نسل است، می پردازد و از این پس فرزندانش وظیفه محافظت از او را به عهده می گیرند.

اولین نسل مورچه های کارگر کلونی

نانیتیک ها همان نسل اول کارگران کلونی هستند.
این کارگران در مقایسه با مورچه های نسل بعد کمی متفاوت هستند.
نانیتیک ها از نظر اندازه کوچکتر بوده و آرام تر و حساس تر هستند. به همین دلیل این مورچه ها هرگز در معرض خطر قرار داده نمی شوند در حالی که مورچه های کارگر کلونی های بزرگ، به آسانی می توانند با دشمنان مقابله کنند.

کلونی که نانیتیک های آن بتوانند زنده بمانند، به احتمال زیاد یک کلونی موفق خواهد بود.

دومین مرحله چرخه کلونی مورچه:

رشد جمعیت و گسترش قلمرو کلونی

با گذشت زمان، تعداد کارگران بیشتر شده و با تصرف زمین های بیشتری توسط این کارگران، کلونی گسترش می یابد.
گسترش کلونی، سبب مقاومت بیشتر در مقابل تهدیدها و شکارچیان می شود.
هنگامی که رشد کلونی به یک سطح مشخص رسید، این کلونی وارد فاز بعدی رشد خود، یعنی مرحله ارگونومی می شود.

 

سومین مرحله چرخه کلونی مورچه ها:

حفظ پایداری یا ارگونومی

مرحله ارگونومی به مرحله ای گفته می شود که در آن ملکه های اضافی از بین برده می‌شوند.

به عنوان مثال، کلونی اولیه مورچه زرد چمنزار (گونه لازیوس) چندین ملکه دارد.
علت تعداد بالای ملکه در یک کلونی، نیاز به تولید تخم‌های زیاد در مراحل اولیه تشکیل کلونی است.
با رشد نسل اول مورچه ها، این نیاز از میان برداشته می شود.
اینجاست که جنگ بین ملکه ها برای از بین بردن یکریگر آغاز می شود و این مبارزه تا زمانی که تنها یک ملکه باقی بماند، ادامه می یابد.

ملکه ای که پیروز این نبرد باشد، سلطنت کلونی را در دست می گیرد.

سه. مرحله تولید مثل:

مدتی پس از این که جمعیت کلونی با توجه به وسعت آن، به میزان بیشینه رسید، برای استفاده از منابع اضافی، عملیات تولید مثل، مجدداً آغاز می شود. اولین مرحله این عملیات، پرورش تعداد زیادی ملکه و مورچه ی نر یا ” مورچه بالدار ” است، تا بتوانند فرآیند تولید مثل را به عهده بگیرند.

برخی از حشره شناسان معتقدند، در کلونی ابتدا مورچه های نر و پس از آن ملکه ها دیده می شوند. اما این موضوع از لحاظ علمی به اثبات نرسیده است.
در برخی گونه ها، فرآیند تولید مثل مجدد به محض رسیدن جمعیت کلونی به ده کارگار، آغاز می شود، در حالی که در گونه های دیگر، جمعیت باید به هزاران مورچه برسد؛ تا تولید مثل را شروع کنند. زمانی که مورچه های بالدار بالغ شده و آماده جفت گیری شدند، لانه را ترک می کنند و به این ترتیب چرخه ی جدیدی شروع می شود. مورچه های نر می میرند و ملکه های جدید، کلونی های جدیدی برای خود تشکیل می دهند.

 

اما سوالی که ممکن است اکنون ذهنتان را به خود مشغول کند این است که، چرخه زندگی کلونی مادر (کلونی ابتدایی و اصلی) چگونه به پایان می رسد؟

پایان چرخه کلونی مورچه :

در نهایت هر کلونی روزی می میرد.
زمان پایان چرخه کلونی، به عمر ملکه بستگی دارد.

طول عمر مورچه ملکه

تاکنون مطالعات آزمایشگاهی زیادی برای کشف طول عمر مورچه های ملکه انجام شداست.
بر اساس این مطالعات، ملکه ای از گونه لازیوس، توانست ۲۹ سال در محیط آزمایشگاه زنده بماند.

طول عمر مورچه های کارگر

اگر مورچه های یک کلونی، “تک ژن” یعنی حاصل بکرزایی ملکه باشند، با مرگ ملکه، خواهند مرد. زیرا دیگر مورچه های کارگر جدید تولید نمی شود و فقط مورچه های قدیمی به کار گرفته می شوند تا عمر آن ها نیز به اتمام برسد.

اصولاً هر ملکه تا زمان مرگ خود، میلیون ها مورچه و ده ها کلونی جدید تشکیل می دهد و سپس می میرد. بنابراین تنها راه مبارزه با رشد سریع جمعیت مورچه ها، استفاده از سم تخصصی دفع مورچه انت کیلر است که قادرند به سرعت کل کلونی را، از درون نابود کنند.