مورچه و عادات و رفتار آن

بررسی عادات و رفتار مورچه ها

مورچه ها حشراتی اجتماعی هستند.
عادات و رفتار مورچه به نحوی است که بسیاری از محققان را به تحقیق در مورد رفتار انواع مورچه کنجکاو کرده است.این حشرات روابط و رفتار های خاصی با یکدیگر دارند. رفتارهای مربوط به جفت یابی، تخم گذاری، تشکیل کلونی، تغذیه و … در مورچه ها از گونه ای به گونه ی دیگر بسیار متفاوت و عجیب است.

مورچه، حشره ‎ای از خانواده فرمیک ها بوده و برخلاف سوسک ها حشراتی اجتماعی هستند.
این خانواده شامل بیش از ده هزار گونه است، که همگی آن ها حشراتی اجتماعی هستند و در کلونی های سازمان یافته زندگی می کنند. با وجودی که مورچه ها به جز قطب، قادرند در هر نقطه ای از جهان زندگی کنند، اما مناطق گرمسیری را بیشتر از هر جای دیگری برای زندگی، ترجیح می دهند.

اندازه مورچه ها بین ۲ تا ۲۵ میلیمتر، متغیر است و در انواع رنگ ها دیده می شوند. از جمله:

• زرد
• قهوه ای
• قرمز
• سیاه

البته برخی گونه ها نیز کمی کتفاوت است. مورچه گونه فیدول در آمریکای شمالی، دارای بدنی با جلای فلزی است. یعنی نور از بدن این مورچه ها بازتاب می یابد، درست همان گونه که از فلزات منعکس می شود.
این گونه از مورچه ها در طیف وسیعی از رنگ های متنوع، دیده می شوند.

ساختار کلی بدن مورچه ها

به طور کلی، بدن یک مورچه از سه بخش اصلی تشکیل شده است.

1. یک سر بزرگ
2. یک بخش باریک میانی
3. شکم بیضی شکل

در بعضی از گونه های مورچه که نیش دارند؛ نیش، در قسمت انتهای بخش شکمی واقع شده است.

سر مورچه به وسیله قسمتی باریک، به قفسه سینه یا قسمت میانه بدنش وصل می شود.

شکم بیضی شکل مورچه ها در امتداد قفسه سینه و درست در انتهای بدنشان قرار دارد.

در اغلب گونه های مورچه، کلیه قسمت های بدن به وسیله پرزهای ریز و پر مانند پوشیده شده است؛ حتی قسمت باریکی که بخش سر و شکم را به هم وصل می کند نیز پوشیده از مو است.

آنتن مورچه ها نیز، صاف و یکدست نیست؛ بلکه همیشه فرورفتگی هایی در سطح آن دیده می شود.

ساختار فک در انواع مورچه ها

اغلب، دو نوع ساختار آرواره‎ ای و فکی در مورچه ها دیده می شود. این دو نوع ساختار به صورت دو زوج، تو در توی هم قرار گرفته اند.

مورچه ها از زوج آرواره خارجی، برای حمل اشیاء و حفاری استفاده می کنند. اشیائی مانند:

• مواد غذایی
• برگ
• سنگ یا شن
• خاک

همچنین، مورچه ها برای گزیدن نیز از این آرواره های خارجی، کمک می گیرند.
در حالی که، آرواره های داخلی که تقریباً در بخش ورودی دهان این حشرات واقع شده، کاربردی مشابه دندان های ما دارند؛ و برای جویدن و تغذیه کردن، به کار می روند.

لانه مورچه

همان طور که در ابتدا اشاره شد؛ مورچه ها حشراتی اجتماعی هستند، که به صورت دسته جمعی در کلونی زندگی می کنند. در میان ساکنین کلونی مورچه ها نیز، مانند کلونی سایر حشرات، سلسله مراتب اجتماعی حاکم است.
معمولاً در داخل هر کلونی، سه گروه یا طبقه بندی اصلی از مورچه یافت می شوند:

• ملکه
• مورچه های نر
• مورچه های کارگر

هر یک از این ۳ گروه در کلونی، وظایف خاصی را به عهده دارند.

در این میان، برخی گونه ها به عنوان انگل، در لانه گونه های دیگر زندگی می کنند. در چنین شرایطی، وظیفه پرورش و تغذیه لاروهای مورچه های انگل، به عهده مورچه های کارگر کلونی میزبان، است.
به عنوان مثال مورچه “ویلریلا سانچی” Wheeleriella santschii به صورت انگل در لانه مورچه “مونوموریوم سالومونیس” Monomorium salomonis، که شایعترین مورچه در شمال آفریقا است، زندگی می کند.

عادات و رفتار مورچه در لانه سازی

اکثر مورچه ها لانه های زیرزمینی دارند؛ که عموما آن ها را در مکان هایی مخفی مثل زیر تخته سنگ ها یا تنه ی قطع شده درختان بنا می کنند. اما برخی از گونه ها نیز لانه های خود را به کمک مصالحی مانند شاخ و برگ درختان و شن و ماسه بر روی سطح زمین می سازند.

این در حالی است که بعضی از انواع مورچه ها، داخل درختان یا در ساقه های توخالی گیاهان و علف های هرز را برای زندگی انتخاب می کنند. “مورچه بافنده” نام گونه خاصی از مورچه است؛ که بیشتر مناطق استوایی آفریقا را برای زندگی بر می گزیند. این مورچه ها اسکلت لانه های خود را با استفاده از موادی مانند، برگ های درختان و غیره می سازند. سپس از ماده ابریشم مانندی که از لاروهایشان ترشح می شود، برای مستحکم کردن آن ها استفاده می کنند.

چرخه زندگی انواع مورچه

چرخه زندگی مورچه ها از چهار مرحله اصلی تشکیل می شود:

1. مرحله تخم
2. مرحله لارو
3. مرحله نوزادی
4. مرحله بلوغ مورچه ها

مدت زمانی که طول می کشد، تا یک مورچه از مرحله ی تخم، به مرحله ی بلوغ کامل برسد؛ چیزی در حدود ۸  الی ۱۰ هفته است.

سلسله مراتب یک کلونی

۱. ملکه

یکی از اصلی ترین اعضای هر کلونی ملکه است.
ملکه وظیفه دارد، تولید مثل کند و جمعیت کلونی را افزایش دهد و هر ملکه می تواند در تمام طول عمر خود، تخم گذاری کند.

۲. مورچه های ماده

مورچه های ماده که در واقع همان کارگران کلونی هستند؛ وظیفه انجام کلیه کارهای کلونی را به عهده دارند. در بین کارگران، مورچه هایی که از جثه بزرگتری برخوردارند، در گروه سربازها جای می گیرند و در مقابل خطرات احتمالی از کلونی دفاع می کنند.

۳. مورچه های نر

مورچه های نر اغلب در زمان جفت گیری در کلونی دیده می شوند.
این مورچه ها تنها یک وظیفه به عهده دارند و آن بارور کردن ملکه است. این مورچه ها ظاهری متفاوت با ملکه و مورچه های کارگر دارند. از جمله این تفاوت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وجود بال
• جثه ی باریک
• چشمان درشت
• داشتن یک جفت اندام برای نگه داشتن ملکه در زمان جفت گیری

رفتارهای تولید مثلی مورچه ها

در هر سال وقتی زمان جفت گیری مورچه ها نزدیک می شود، بسیاری از گونه ها، نرهای بالدار و ملکه تولید می کنند. نرهای بالدار و ملکه ها برای جفت گیری و تولید مثل، به مناطق مشخصی پرواز می کنند. پس از جفت گیری، مورچه های نر به کلونی باز نمی گردد و طی چند روز می میرند؛ اما ملکه باردار، به همراه تعدادی مورچه ماده هم نژاد خود، یک کلونی جدید، تشکیل می دهد.

عادات غذایی انواع مورچه ها

مورچه ها می توانند از هر دو گروه مواد غذایی با منشا گیاهی یا حیوانی تغذیه کنند.
حتی بعضی از گونه های خاص مورچه، از جمله فورمیکاها، اغلب از تخم ها و لاروهای گونه های دیگر مورچه، و یا حتی تخم و لارو های هم گونه های خود، تغذیه می کنند.
برخی از مورچه ها مواد ترشح شده توسط گیاهان را، می خورند. این مورچه ها عبارتند از:

• مورچه های آرژانتینی
• مورچه های آتشین

این ترشحات، به شکل شهدی شبنم مانند هستند، که از بعضی گیاهان ترشح شده و به روی برگ هایشان باقی می ماند.

گروه دیگری از مورچه ها، به کمک شته ها تغذیه می شوند.
به این صورت که آنتن های خود را به آرامی به درون شکم شته هایی که در حال تغذیه از شیره گیاهان هستند، فرو می برند، سپس شهد و شیره خارج شده از شکم شته ها را می خورند.

عادات و رفتار اجتماعی مورچه

مورچه ها که عضوی از خانواده زنبورسانان هستند، پیچیده ترین نوع رفتار اجتماعی را در بین تمام حشرات جهان دارند. به عنوان مثالی از این رفتار های عجیب، می توان به مورچه های برده ساز اشاره کرد. این مورچه ها که دارای گونه های متفاوتی هستند، روش های مختلفی برای “برده سازی” مورچه های گونه های دیگر دارند. برده سازی به این معنی است که، یک گونه مورچه، از کارگران گونه های دیگر، برای نگهداری و پرورش تخم های گونه خود استفاده  کند.

به عنوان مثال، ملکه گونه ” بتریومیرمکس ” Bothriomyrmex آفریقا، اجازه می دهد مورچه های ” تاپینوما ” Tapinoma او را به لانه های خود ببرند. پس از ورود به لانه، ملکه بتریومیرمکس، سر ملکه تاپینوما را می کند و از این طریق کل کلونی را به بردگی می گیرد. ملکه جدید به سرعت شروع به تخم گذاری می کند و این تخم ها توسط مورچه های کارگر تاپینوما که اکنون برده شده اند، مراقبت می شوند.

برای از بین بردن حشراتی این چنین سازمان یافته، نیاز به روش های حرفه ای و پیشرفته ای چون سم مورچه کش قوی انت کیلر دارید؛ تا در کمترین زمان و با بیشترین بازدهی، شما را از شر مورچه ها رهایی بخشند.